Kỉ niệm sâu sắc trong đời dạy học

Ngày 5-4-1971, ngày quyết định cuộc đời của tôi đã bước vào con đường làm nghề dạy học. Rời xa mái trường SPBTVH TW tại Thuận Thành, Bắc Ninh để lên đường sang Quế Lâm, Trung Quốc dạy HSMN, nghe lời kêu gọi của Đảng. Mọi tầng lớp thanh niên đã lên đường nhập ngũ khác với các bạn cùng trang lứa không ra chiến trường khi Tổ quốc đang đối chọi với bọn giặc ngoại xâm là Đế Quốc Mỹ. Chúng tôi, những người thanh niên nam nữ với tuổi thanh xuân đang tràn trề nhiệt huyết và sức trẻ đã bước chân vào trận chiến không tiếng súng. Nhờ có đường lối lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Bác Hồ đã nhận rõ vận mệnh của Tổ quốc là sẽ chiến thắng trong cuộc kháng chiến trường kì của dân tộc. Vậy phải nghĩ tới đội ngũ tri thức sau này sẽ xây dựng Tổ quốc của chúng ta hùng mạnh hơn mà Đảng đã chọn  những em HSMN đủ mọi lứa tuổi, mọi dân tộc, đưa đi học tập, giáo dưỡng để sau này sẽ là nòng cốt cho dân tộc sau này giải phóng. Phải nói rằng: Đây là một tầm nhìn chiến lược và sáng suốt của Đảng ta. Những em HSMN "tuổi nhỏ mà trí không nhỏ". Các em đã là những dũng sĩ diệt Mỹ ở các mặt trận phía Nam. Các em hầu hết là con của các chiến sĩ cách mạng đang chiến đấu ở mặt trận. Các em là "hạt giống đỏ" của Tổ quốc.
Nhận rõ tầm quan trọng đó mà chúng tôi - những thanh niên đã được sinh ra và nuôi dạy tại miền Bắc, được sống trong hòa bình đã hăng hái xung phong đi nhận trọng trách nuôi và dạy học HSMN. Đảng đã giao nhiệm vụ cho đội ngũ giáo viên, CBCNV lên đường sang Quế Lâm thuộc tỉnh Quảng Tây ngày đó. Con tàu Liên Vận đã đưa chúng tôi lên đường... Sau một đêm đến trưa ngày 6-4-1971 đã đến Quế Lâm, Trung Quốc. Một cảm xúc dạt dào xao xuyến khi rời khỏi biên giới Bằng Tường đến Nam Ninh thủ phủ của tỉnh Quảng Tây. Chúng tôi được đưa về khu học xá HSMN, đó là khu đất rất rộng, nằm trên những quả đồi mà phía bạn đã san phẳng, bao quanh bằng bức tường xây cao lớn. Đây là trường của khu học xá miền Nam gồm có ba trường học sinh. Trường Mẫu giáo gọi là Trường Nhi đồng, Trường cấp I, II, III Nguyễn Văn Bé, Trường cấp I, II, III Dân tộc. Tôi được phân công dạy ở Trường Dân tộc. Giám đốc là bác Yngông Niê Kađam Dân tộc Ê-đê. Trường của tôi do thầy giáo Nguyễn Xuân Nghiễm là hiệu trưởng. Cấp II là thầy Đào Xuân Ngự là hiệu trưởng. Thầy trò hồ hởi khi được sống sung sướng, đầy đủ trên đất bạn. Nhà cửa khang trang đẹp đẽ, quần áo ăn mặc đồng phục chỉnh tề. Khăn quàng đỏ thắm trên ngực... Nhìn những khuôn mặt trò rạng rỡ biết bao. Các em từ mấy tháng tuổi đến tuổi thiếu niên đã từng hành quân ròng rã 3, 4 tháng trời, tập kết từ miền Nam ra miền Bắc rồi đến Trung Quốc. Phải nói rằng: Các em đã xa bố mẹ từ bé tí, có nhiều em là con liệt sĩ, mồ côi cả bố lẫn mẹ. Từ bé đã tỏ rõ khí phách anh hùng dân tộc rồi. Do điều kiện ăn học khó khăn, thiếu thốn ở các miền núi cao của dân tộc Tây Nguyên như Ê-đê, Ba-na, Ka-tu, Tà Ôi,... Đúng là đủ các dân tộc, tiếng nói của các vùng. Ấy thế mà chúng tôi đã gắn bó hết mình với các em. Bây giờ ngồi đây sau 42 năm trời tôi không thể nào quên được những nỗi buồn, niềm vui và gian khổ vất vả như thế nào, để đến ngày nay những ai đọc được những trang giấy đầy ắp kỉ niệm này, hẳn phải nghĩ rằng: Chúng tôi, thầy và trò trường miền Nam đã làm được như thế!Chúng tôi cả thầy và trò, cả các bác Lãnh đạo, các CBCNV của khu trường đã trải qua biết bao vất vả và gian khổ như thế nào. Đây là một mô hình giáo dục rất toàn diện - là trường nội trú điển hình mà sau này đã là một mô đặc biệt để các trường trong áp dụng và học tập làm theo. Nhiệm vụ của thầy cô giáo là dạy chữ, song không là chỉ dạy chữ không mà còn phải nuôi các em ( chỉ không phải lo liệu bữa ăn vì có bạn Trung Quốc giúp đỡ ). Chúng tôi những người mới lớn khoảng ngoài đôi mươi, hầu hết là chưa có gia đình mà đã phải làm cha, làm mẹ. Nhìn những em học sinh lớp 1, 2 còn bé bỏng nếu ở nhà có em hẳn còn bú mẹ, ấy thế mà đã phải xa nhà, phải tự phục vụ mình. Trường đã rèn luyện các  em như thế. Những sáng sớm trời rét, nằm cuộn tròn trong mền chăn ấm áp, ai mà đủ dũng cảm tung chăn ra đi tập thể dục. 6 giờ sáng, tiếng còi ở các nhà đã tút tút giục giã các em dậy tập thể dục. Giáo viên đã có mặt đến từng phòng để khua các em dậy, rồi gấp chăn màn gọn ghẽ. Tập thể dục xong là vác ghế ( mỗi em được phát một chiếc ghế đẩu ) ra xếp hàng ngay ngắn trước sân trường để tiến vào nhà ăn sáng. Sau đó 7h30', tiếng chuông điện réo vang, học sinh lên lớp học. Việc học chữ đối với học sinh dân tộc là rất gay go và phức tạp, bởi các em chưa thạo tiếng Kinh, khó khăn đấy nhưng vui đáo để, nhất là các bài văn các em viết thì " buồn cười chết người". Học thì kém nhưng nghịch ngợm thì không phải tay vừa, cá biệt có học sinh chưa ngoan. Lớp tôi có học sinh Y Lý, em to lớn, khỏe như thanh niên 15, 16 tuổi. Giờ toán không làm được bài, em lấy dao găm cắm phập xuống mặt bàn dọa cô giáo khi cho điểm xấu. Liệu tôi có run sợ không nhỉ? Có chứ! Trống ngực đập thình thịch lo sợ, bực tức, ấy vậy mà vẫn phải nhẹ nhàng, bình tĩnh khuyên giải để em nguôi giận dữ. Những lúc ấy, tâm trạng tôi thật là buồn nản, nhiều đêm nằm âm thầm hai hàng lệ chảy. Sao tôi lại đi đến nơi này nhỉ? So với các bạn cùng trang lứa, tôi vẫn là người hạnh phúc biết bao. Tôi không phải lo cái ăn, cái mặc, đặc biệt là tôi không phải hứng chịu tiếng đạn bom ở miền Nam khốc liệt. Vậy tại sao tôi lại không làm được điều đó nhỉ? Tôi tự chấn chỉnh tư tưởng mình để rồi tôi lại vui vẻ hoàn thành nhiệm vụ hàng ngày. Giấc ngủ đến với chúng tôi cũng chẳng ngon lành. Đang đêm phải dậy sang phòng bên để xem có cháu nào nằm rét không, nhẹ nhàng, khẽ khàng đắp chăn cho từng cháu. Đặc biệt ở phòng "cách biệt" có những cháu "tè dầm" phải khua dậy để thay quần áo. Như vậy còn bao nhiêu thời gian để nghỉ ngơi nữa. Có những trưa hè nắng chang chang, có em không ngủ trốn đi tắm bể bơi. Kỉ niệm rất đáng nhớ, có cháu Siu Sơn học lớp 2, trốn đi tắm. Thầy hiệu trưởng bắt gặp cô, trò mà bảo rằng: "Sao cô không đánh cho nó vài roi?" ( dọa thế ). Cháu mếu máo bảo rằng:"Người ta ( học sinh dân tộc hay gọi mày tao ), không ngủ thì phải nhắc nhở sao lại bảo đánh cho vài roi, dìm xuống bể bơi - thế mà cũng đòi làm hiệu trưởng". Thật buồn cười, ngỗ nghĩnh đáng yêu biết bao nhiêu phải không các bạn? Đặc biệt rận, rệp thì nhiều vô kể, rệp hành quân hết từ phòng này sang phòng khác, mặc dù mỗi chân giường tầng chúng tôi phải đổ dầu nhờn vào 4 bát ăn cơm để rệp không di chuyển sang phòng khác. Thế đấy, buổi trưa thầy cô cũng phải lai vãng xem ở những dãy phơi quần áo có em nào nghịch ngợm, cầm kéo cắt ống quần của các bạn gái... Đêm khuya, cô còn ngồi dậy khâu vá, thêu thùa cho các em gái để sau này các em có được "công dung ngôn hạnh" vẹn toàn. Nói đến các giờ ngoại khóa, có những hôm thầy trò cùng nhau quang gánh hành quân đi lấy rong tóc tiên ở sông Ly dưới chân cầu Giải Phóng để về nuôi lợn. Nhìn dòng nước trong xanh soi rõ từng hạt cuội dưới dòng nước, rong tóc tiên xanh mượt, mềm mại lay động trên mặt nước, tôi thấy đẹp vô cùng - thật nên thơ - những lúc ấy, cả thầy trò đều cảm thấy khoan khoái nhẹ nhàng, có em thả mình bơi trên dòng sông ấy, lí thú quá. Rồi nữa, khi mùa xuân về, hoa đào đủ các màu sặc sỡ, chi chít những hoa. Trèo lên đó mà chụp ảnh thì thú vị biết bao nhiêu. Cảnh Quế Lâm thật là thần tiên. Mùa cam quýt quả sai trĩu cảnh, từng chùm vàng ruộm ẩn mình trong những tán lá xanh thẫm. Ai mà chẳng muốn vặt vài chùm.  Học sinh của chúng tôi thường hay "biệt kích" về ăn lại rúc rích cười. Những lúc ấy, bao nhiêu vất vả lại bị đẩy lùi như không còn để lại dĩ vãng. Chắc các bạn cũng phải thắc mắc đời sống của chúng tôi. Tình yêu đôi lứa ra sao nhỉ? Có những người đã lỡ dở cả tình yêu thơ mộng vì người yêu không chờ đợi... Tôi là một minh chứng! Ấy thế mà chúng tôi: Tất cả vì HSMN thân yêu, đã hi sinh cả tuổi xuân vì sự nghiệp giáo dục để đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng. Các bạn có thể tưởng tượng được không? Khu trường có một bảng tin rất to, vẽ một bản đồ Việt Nam, đánh dấu các tỉnh, các vùng trên bản đồ. Cuộc chiến thắng Đế Quốc Mỹ khi giải phóng đến tỉnh nào thì học sinh tỉnh đó đã ùa lên reo hò, vui sướng đến chảy nước mắt. Cờ hoa, quần áo, ghế ngồi được các em tung lên vô cùng rộn rã. Thầy trò chúng tôi không ăn không ngủ mừng vui không xiết khi miền Nam hoàn toàn giải phóng. Thầy trò chúng tôi đã được chuẩn bị "rời đô", thật vui mừng, náo nhiệt vô cùng. 
Con tàu Liên Vận đã lại đưa chúng tôi về Tổ quốc Việt Nam thân yêu sau ngày giải phóng 1975.
Bây giờ, sau mấy chục năm kỉ niệm người thầy ở khu học xá miền Nam còn in đậm mãi trong đầu tôi không bao giờ có thể quên được... Ngày nay các em là những người Anh hùng Lao động, những nhà doanh nghiệp giỏi giang, nhà giáo tài ba trên khắp miền Nam thân yêu. Hẳn nếu ai đọc được những dòng viết đầy ắp kỉ niệm này chắc còn nhớ mãi, còn biết ơn tới Đảng, Bác Hồ, Nhà nước đã có chủ trương đúng đắn để thầy trò chúng tôi thực hiện thành công mĩ mãn.

Nguyễn Thị Vân Nga

Các em học sinh Nguyễn Văn Bé ơi! Cám ơn các em đã lập trang web để tôi được chia sẻ. Qua đây tôi mong muốn các em có tìm được các em ở trường dân tộc như Y Thô, Y Lý, Y Bí, Đinh Kĩa, Siu Sơn, vv... Để các em ấy có dịp đọc những dòng kỉ niệm của cô Vân Nga nhé! Xin cảm ơn!

Cô Nguyễn Thị Vân Nga : Nhà số 6, ngách 63/30/29, quân Nam Từ Liêm, Hà Nội

ĐT: 0946665909