NHỚ VÀ QUÊN:SUÝT TRỞ THÀNH"DŨNG SĨ DIỆT MỸ"

Bác Hồ với Dũng sĩ miền Nam 1968.

Cả tuần qua ,cư dân mạng rộ lên “Chuyện đời cô Lượm” được diễn trên VTV1 cuả nhà đài qua chuyên mục khá nổi tiếng “Người xây tổ ấm”.Một số báo ăn theo còn làm các bài phỏng vấn ì xèo, nói rằng chồng cô không biết chút gì hết chuyện này ,rằng ba mẹ ruột cô rất xấu hổ …đến muốn tự tử .Làm gì có chuyện cha mẹ nào mần quá đến vậy với con mình?Đúng là cánh“nhà báo nói thêm” rồi.
Cô Trần Thị Thùy Dương này đang sống ở Thuận an (Huế) ,học đến cấp 3 rồi chớ không thất học như cô Lượm ,cũng có con nhỏ bị tim bẩm sinh nên nhà rất túng thiếu dù chồng làm thợ hồ còn vợ bán tạp hóa nhì nhằng.Cô rất ân hận vì sự dại dột của mình,ngàn lần xin lỗi khán giả cũng như những người đã giúp đỡ mình tiền bạc và hứa sẵn sàng hoàn trả cho các ân nhân này.Khi nhiều tờ báo lên tiếng phê phán và nhà đài cực lực chì chiết ,cô kể: “Họ nói chương trình đã lên sẵn hết rồi, không thể bỏ được, em phải cố gắng ra. Em rơi vào thế hoàn toàn bị động và suy nghĩ nông cạn nên mới đi…”.Thế là nhà đài hời hợt,áp đặt,dụ cô này vào cuộc…chơi ;rồi khi hỏng việc lại quay sang cong cớn, đổ lỗi hết cho người ta để bỏ chạy.
Bỗng nhớ đến chuyện chút xíu nữa mình trở thành “Dũng sĩ diệt Mỹ” mà toát mồ hôi.
Ngày 6/4/1968 ,tôi bắt đầu lội bộ vượt Trường sơn ra Bắc,ngược với những đoàn quân trùng điệp vào Nam.Thường mọi người đi bộ khoảng 3 tháng đến nơi nhưng tôi mãi ngày 3/9 mới tới Hà nội ,lại tiếc không được thấy Bác ngày lễ Quốc khánh năm đó có Người trên lễ đài.Cậu em chú bác ruột và các bạn cùng đoàn 8 người với tôi cứ tưởng tôi đai (die) rồi.Lý do là tôi bị sốt rét nên rớt lại từ trạm 7 đường dây Giải phóng.Sau đó vì đi một mình không gia nhập với đoàn nào dù HSMN hay đoàn thương binh nên tự do ,thích trạm nào thì ở lại trạm đó.Có khi như trạm 32 đường dây XHCN (trạm có 2 chú ngựa rất đẹp) ,tôi ở lại hơn nửa tháng.Trạm này xây dựng khá hoành tráng trên bãi bằng rất rộng,có cả hồ ngăn từ đoạn suối để nuôi cá ra câu được.Hàng ngày tôi còn được các chú anh nuôi dẫn đi hái rau ,bắt ốc đá…rồi tối được ngủ chung với chú trạm trưởng nên dùng dằng chẳng muốn đi.
Trạm 38 XHCN,tôi ở lại cũng khá lâu vì một “nhiệm vụ chính trị” bất ngờ được giao.Trạm này có khu khách nghỉ quân rất rộng ,rừng thóang đãng ,cây mọc thẳng đẹp như trồng .Thường thì khách đi ít sẽ nghỉ trong nhà nứa còn đoàn quân vào đông phải treo võng ngủ ngoài này.
Lúc tôi đến ,trạm là chỗ tập trung những anh bộ đội “B quay”.Các anh phần lớn chỉ 17-18 tuổi thôi ,trẻ măng và vẫn vui nhộn trong bất cứ hoàn cảnh nào.Có lẽ chịu không nỗi cảnh cực khổ khi căng ra hành quân hàng tháng trời với ba lô nặng trên vai nên các chàng học sinh này muốn quay về hậu phương với mẹ đây ? Với hằng hà trạm trên đường dây 559 bủa vây nên khi có lệnh là họ bị mời lại và đưa ngay về đây.
Ở đây ,họ được học chính trị về truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc,tình hình nhiệm vụ cách mạng,tin ta thắng địch thua,gương thanh niên dũng cảm giết giặc…Tối đến còn xem phim hoặc văn công như hội.
Một bữa từ rừng về,tôi được chú trạm trưởng kêu vào phòng .Ở đây đã có một chú đeo xắc cốt đen chờ đợi ,được giới thiệu là chú chính trị viên phụ trách lớp học.Chú vào ngay việc của cấp trên là muốn tôi có buổi kể chuyện tham gia đánh Mỹ trước toàn thể bộ đội đang học chính trị ngoài trạm khách.Thế là chú quán triệt ngay mục đích ý nghĩa công việc và nhanh chóng lập dàn ý chi tiết cho công việc tôi phải làm.
Chú hỏi hoàn cảnh gia đình rồi những công việc tôi làm như mang cơm ra hầm bí mật,chạy báo tin Mỹ đến đầu làng cho du kích xóm trên,chuyện gài chông lượm đạn...mà bất cứ thiếu nhi nào thời đó ở MN đều làm hết.Chú gật đầu ,quả quyết:"Cháu sẽ là dũng sĩ diệt Mỹ".Tôi nói cháu chưa diệt được tên Mỹ nào cả.Chú động viên ,không cần không cần,cứ làm theo chú hướng dẫn là được.Sau đó chú hí húi viết kín trên mấy trang giấy manh ,tôi ngồi yên trương mắt ếch dòm không hiểu mô tê gì.Rồi chú hùng hồn miệng đọc tay vung lên diễn tả câu chuyện về một thiếu nhi là tôi dũng cảm trong việc đặt chông làm què giò một tên Mỹ,lấy trộm được hai khẩu AR 15 , một lô xích xông dây đạn và nhiều lựu đạn khác nữa... Một lần tham gia cùng du kích(dĩ nhiên bị đuổi ,năn nỉ mãi mới ở lại được) chống càn ,bắn một tên Mỹ bị thương nặng sau đó về đồn thì chít v.v... Cả ngày hôm đó,tôi được chú cho học thuộc câu chuyện trên và tập như đứng nói trước nhiều người vậy.Đến chiều mọi việc rồi cũng êm,chú hào hứng giỏi,giỏi...mai cứ thế,cứ thế ,,,nhé !
Sáng hôm sau ,tôi được kêu dậy sớm ,ăn uống đàng hoàng rồi mặc bộ bà ba thẳng thớm có thêm cái khăn rằn(mượn của ai đó vì quê tôi đâu biết khăn rằn là cái chi).Tôi ngồi lẩm nhẩm lại câu chuyện ,chờ đợi.Khi nắng lên chiếu ánh sáng rực rỡ qua kẻ lá,cả khu rừng bừng lên đầy sức sống.Tôi chụp chiếc mũ tai bèo lên đầu (cái này cũng mượn luôn vì trước đó tôi đội chiếc nón lá nhỏ ít vành nhưng đã cho các cô văn công rồi) theo chân chú chính trị viên,hùng dũng tiến ra bãi khách.Khi đứng lên bục kê cao,nhìn xuống cả khu đất kín bộ đội đang ngước mắt nhìn lên ,tôi đâm hoảng.Chú ghé sát tai tôi động viên ,cháu phải thể hiện khí phách của thiếu nhi MN anh hùng chứ.Thế là tôi hăng lên ,lúc đầu còn rụt rè sau càng nói càng hùng hồn giống hơn thị phạm của chú trước đó.
Cả đám đông im phăng phắc ,thỉnh thoảng nổi lên nhiều tiếng xuýt xoa thán phục.Cuối cùng khi tôi chấm dứt với lời động viên các chú,các anh hăng hái ra chiến trường giết giặc lập công ,trả thù cho đồng bào Nam Bắc ...thì cả khu rừng ầm ầm tiếng hô "học tập các cháu thiếu nhi MN".Tôi được công kênh lên như người anh hùng.Không thể tả được sự thích thú,đã củ tỉ của tôi như thê nào đâu.
Mấy ngày sau ,các anh bộ đội đăng ký trở lại chiến trường ,được phiên vào các đoàn quân đi ngang qua trạm ,hừng hực khí thế "xẻ dọc Trường sơn đi cứu nước". Trước khi đi ,các anh còn ghé thăm tôi và móc túi cho những đồng bạc miền Bắc cuối cùng.
Từ đó trở đi ,tôi nghiễm nhiên thành một"Dũng sĩ diệt Mỹ" khi trạm trước giới thiệu giao quân cho trạm sau.Tôi cũng trở thành thuần thục hơn khi kể lại những chiến tích của mình và tự nhiên cũng nghĩ mình là DSDM khi nào không hay.
Khi ra gần đến Quảng bình,tôi bắt đầu thấy phân vân không biết mình có nên khai là DSDM hay không khi được hỏi đến.Một lần gặp đoàn HSMN Quảng ngãi (có anh T đang ở Sài gòn),khi các chú giới thiệu là DSDM ,tôi phát hoảng trước ánh mắt nhìn của các bạn ấy.Tôi vẫn không gia nhập vào đoàn này mà tự đi một mình chầm chậm ra Bắc.
Tại trạm tập kết xe vận tải,tôi được xe Uoat của Ban thống nhất đón ,đưa thắng đến K15 tại Quảng bá.Ngày hôm sau ,các chú đưa lên xe để về chỗ tiếp đón số thiếu nhi là DSDM (hình như ở Thụy khuê ?).Tôi suy nghĩ ghê lắm một lúc ...rồi chạy đến báo với các chú là cháu hổng phải DSDM chỉ thiếu nhi MN thui.Thế là các chú đưa về T64 Đống đa ,làm thủ tục xong lại đưa thẳng vào bệnh viện B để chữa bệnh vì các chú bảo xanh hơn tàu lá.Tôi thấy lòng mình nhẹ nhỏm vô cùng ,ngủ một giấc đã đời như chết tới chiều tối mịt.
Sau này lâu lâu nhớ lại phi vụ này tôi còn ớn lạnh .Không biết nếu mình lao theo sự việc trên thì có giống như nhân vật trong"Đường công danh của Nikodem Dyzma " (* )hay Xuân tóc đỏ không?
Một lần đứng trước hàng dãy mộ nghiêm trang trong NTLS Trường sơn ,tôi cứ lẩn thẩn nghĩ, có anh nào đã tình cờ nghe câu chuyện của tôi ngày ấy nằm ở đây không? Kính mong các anh tha thứ cho một lần lỗi lầm của tôi ,dù mình không chủ động gây ra.
Và trong cuộc đời mình,tôi không tham gia lại một ca nào (chẳng hạn làm quân xung kích khi phê bình kiểu đấu tố một ai đó) như trên nữa.

HHP
*Tác phẩm của tác giả Tadeusz Dolaga-Mistowicz (Balan) do Nguyễn Hữu Dũng dịch.